آینده مبهم رژیم صهیونیستی؛ از عدم اطمینان سیاسی تا چالش‌های امنیتی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: اندیشکده‌های مهم اروپایی در بازه زمانی سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ با تمرکز بر ابعاد سیاسی، امنیتی، اقتصادی و روابط بین‌الملل، تحلیل های قابل توجهی درباره آینده رژیم صهیونیستی داشته اند.

تحلیل‌ها نشان‌دهنده چالش‌های سیاسی ناشی از گرایش به سمت راست افراطی، تداوم نگرانی‌های امنیتی در غزه و کرانه باختری و پیچیدگی روابط با اروپا و روسیه هستند. مناقشه حل‌نشده اسرائیل-فلسطین به عنوان مانعی کلیدی برای ثبات، برجسته شده و اندیشکده‌ها بر لزوم عدالت و پایان اشغال تأکید دارند.

تحلیل آینده اسرائیل در بستر تحولات ژئوپلیتیک غرب آسیا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به‌ویژه آنکه با توجه به مناقشه حل‌نشده اسرائیل-فلسطین و پویایی‌های منطقه‌ای در حال تحول، این موضوع ابعاد گسترده تری را در برگرفته است. اندیشکده‌های اروپایی، به دلیل نقش ویژه اروپا در دیپلماسی جهانی و تعهد به قوانین بین‌المللی، دیدگاه‌های ارزشمندی درباره مسیر آینده رژیم اسرائیل ارائه می‌دهند. این مقاله با هدف تحلیل یک دهه مطالعات (۲۰۱۵–۲۰۲۵) از اندیشکده‌های کلیدی اروپایی، چشم‌انداز سیاسی، امنیتی، اقتصادی و روابط بین‌المللی اسرائیل را بررسی می‌کند.

تمرکز ویژه بر روابط پیچیده با اتحادیه اروپا، تعاملات استراتژیک با روسیه، و پیامدهای مناقشه فلسطین است. این مطالعه با تلفیق گزارش‌های اخیر، تحول در گفتمان اروپایی به سمت تأکید بر حقوق بشر و پاسخگویی را نشان می‌دهد. (هر چند که تجربه و آزمون نسل کشی در غزه پس از طوفان الاقصی، اروپایی ها را در این حوزه مردود نشان داد).

روش‌شناسی

این پژوهش بر اساس تحلیل کیفی گزارش‌ها و انتشارات اندیشکده‌های اروپایی در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ انجام شده است. منابع از طریق جستجوهای هدفمند در وب‌سایت‌های اندیشکده‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی عمومی شناسایی شدند. اندیشکده‌های مورد بررسی شامل IAI، ECFR، SWP و Chatham House هستند که به دلیل اعتبار و تمرکز بر خاورمیانه انتخاب شدند. به دلیل محدودیت دسترسی به برخی گزارش‌های کامل، تحلیل بر خلاصه‌ها، گزیده‌ها و محتوای عمومی موجود تکیه دارد. داده‌های تکمیلی از منابع خبری معتبر مانند رویترز و گزارش‌های سازمان‌هایی مانند دیده‌بان حقوق بشر تا آوریل ۲۰۲۵ جمع‌آوری شد تا جدیدترین تحولات را منعکس کند.

یافته‌ها

چشم‌انداز سیاسی

اندیشکده‌های اروپایی بر گرایش فزاینده اسرائیل به سمت سیاست‌های راست افراطی تأکید دارند. گزارش IAI (۲۰۲۳) ظهور دولتی تحت رهبری بنیامین نتانیاهو را برجسته می‌کند که با حضور وزرایی مانند ایتمار بن‌گویر و بتسالل اسموتریچ، سیاست‌های گسترش شهرک‌سازی و مقاومت در برابر استقلال فلسطینیان را پیش می‌برد. این روند، که منعکس‌کننده تغییرات اجتماعی به سمت ملی‌گرایی است، ثبات داخلی و روابط بین‌الملل را به چالش می‌کشد.

ECFR در تحلیل خود بر عدم اطمینان سیاسی در اسرائیل تأکید دارد، که ناشی از نارضایتی عمومی از رهبری به دلیل اتهامات فساد و ناکامی در مدیریت بحران‌هایی مانند حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است. این اندیشکده از تعامل با بخش‌های مختلف جامعه اسرائیل برای تقویت ثبات حمایت می‌کند و هشدار می‌دهد که دوقطبی‌سازی می‌تواند مانع صلح شود.

امنیت و ثبات منطقه‌ای

امنیت موضوع محوری در تحلیل‌های اروپایی است. گزارش SWP (۲۰۲۴) چشم‌انداز اسرائیل برای غزه را ترسیم می‌کند که شامل حفظ کنترل امنیتی بدون مسئولیت‌های حکومتی است. رد حاکمیت فلسطینیان در غرب رود اردن و حمایت عمومی از بازاسکان یهودیان در غزه (۴۰ درصد) خطر بی‌ثباتی منطقه‌ای را افزایش می‌دهد.

گزارش سال IAI (۲۰۲۰) تطبیق استراتژی‌های امنیتی اسرائیل( شامل هشدار زودهنگام، بازدارندگی و اقدام پیش‌دستانه ) با تغییرات خاورمیانه را بررسی می‌کند. روابط محدود با کشورهای خلیج فارس، درگیری‌های بالقوه با ترکیه، و نفوذ ایران و روسیه در سوریه، آزادی استراتژیک اسرائیل را محدود می‌کنند.

چشم‌انداز اقتصادی و فناوری

اسرائیل در فناوری و دفاع جایگاه برجسته‌ای دارد. IAI در سال (۲۰۱۷) به رهبری جهانی اسرائیل در تسلیحات پیشرفته اشاره دارد که از طریق همکاری با ایالات متحده تقویت شده است. در سال SWP (۲۰۱۹) صادرات گاز طبیعی به مصر و اردن را بررسی می‌کند که می‌تواند روابط اقتصادی منطقه‌ای را تقویت کند. با این حال، این نقاط قوت در پیش‌بینی‌های آینده تحت‌الشعاع مسائل سیاسی و امنیتی قرار دارند.

روابط بین‌المللی

روابط با اتحادیه اروپا

روابط اسرائیل با اتحادیه اروپا ترکیبی از همکاری و تنش است. ECFR سیاست تمایز اتحادیه اروپا را ناکافی می‌داند و خواستار پاسخگویی بیشتر به قوانین بین‌المللی با توجه به نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری درباره اشغال است.

در سال SWP (۲۰۱۸) هم‌سویی کشورهای گروه ویشگراد (گروهی متشکل از چهار کشور اروپای مرکزی، شامل جمهوری چک، مجارستان، لهستان، و جمهوری اسلوواکی) با اسرائیل در مسائل مهاجرت و امنیت را بررسی و برجسته می‌کند که می‌تواند سیاست واحد اتحادیه اروپا را تضعیف کند.

نشست شورای انجمن اتحادیه اروپا و اسرائیل در فوریه ۲۰۲۵، با تأکید بر بازگشت فلسطینیان آواره به غزه و بازسازی مناطق، نشان‌دهنده تعهد اتحادیه اروپا به قوانین بین‌المللی است. با این حال، نگرانی‌های اسپانیا و ایرلند درباره پایبندی اسرائیل به تعهدات حقوق بشری توافق‌نامه ۲۰۰۰، تنش‌ها را ماندگار نشان می‌دهد.

روابط با روسیه

در سال Chatham House ۲۰۲۵ توصیه می‌کند که روابط استراتژیک اسرائیل با روسیه، به‌ویژه تحت دولت ترامپ، تقویت شود. این رابطه برای مقابله با نفوذ ایران در سوریه حیاتی است، اما خطر شکاف با کشورهای اروپای شرقی را که روسیه را تهدید می‌دانند، به همراه دارد. اسرائیل سیاست ابهام استراتژیک را حفظ کرده و حتی پس از تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۰۲۲ روابط کاری را با روسیه حفظ کرده است.

نگرانی‌های حقوق بشری

دیده‌بان حقوق بشر در سال (۲۰۲۵) از اتحادیه اروپا خواسته است جنایات اسرائیل در غزه، از جمله جنایات جنگی و آپارتاید، را محکوم کند. ۱۲۵ سازمان فعال جامعه مدنی خواستار بررسی تعلیق توافق‌نامه انجمن شده‌اند، در حالی که ۱۶۳ سازمان خواستار ممنوعیت تجارت با شهرک‌های غیرقانونی هستند. در این راستا تحریم‌های محدود اتحادیه اروپا علیه شهرک‌نشینان افراطی و ادامه صادرات تسلیحات، انتقادهایی را به دلیل استانداردهای دوگانه برانگیخته است.

جمع بندی

اندیشکده‌های اروپایی آینده اسرائیل را با عدم اطمینان سیاسی، چالش‌های امنیتی و روابط بین‌المللی پیچیده تحلیل و ترسیم می‌کنند. مناقشه فلسطین مانعی کلیدی است و نیاز به اصلاحات سیاسی دارد و پایبندی به قوانین بین‌المللی را ایجاب می‌کند. در چهارچوب روابط بین الملل، رابطه با روسیه و اتحادیه اروپا نقش مهمی در شکل‌دهی جایگاه جهانی اسرائیل ایفا می‌کنند.

به طور کلی، طی دهه گذشته، تغییر قابل‌توجهی در دیدگاه‌های اندیشکده‌های اروپایی مشاهده شده است؛ از تمرکز بر فرایندهای صلح سنتی تا تأکید گسترده‌تر بر قوانین بین‌المللی، حقوق بشر و مسائل ساختاری در مناقشه اسرائیل-فلسطین. این تحول بر نظارت فزاینده بر سیاست‌های رژیم اسرائیل و افزایش تقاضا برای پاسخگویی تأکید دارد که احتمالاً تعاملات آینده اسرائیل با اروپا و فراتر از آن را شکل خواهد داد. در رابطه با آینده اسرائیل، چالش‌های سیاسی و امنیتی، همراه با پویایی‌های بین‌المللی پیچیده‌ را نمی توان نادیده گرفت.

این تحلیل بر ضرورت گفت‌وگوی چندجانبه برای رسیدگی به چالش‌های اسرائیل در خاورمیانه‌ای در حال تحول، تأکید دارد. در بخش دوم این مقاله با نگاهی آینده پژوهانه محتوای استخراج شده از مطالعات این اندیشکده ها باز خوانی و تحلیل می شود.