آیت الله اعرافی: منشور روحانیت رهبر انقلاب، نقطه عطف تحولات خواهد بود

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری با موضوع همایش بین‌المللی یکصدمین سال گشت باز تأسیس حوزه علمیه قم، امروز یکشنبه، ۱۴ اردیبهشت ماه با حضور آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور، و مدیران و معاونان حوزه‌های علمیه کشور، با تبیین دیدگاه‌های خود در خصوص نحوه عملکرد حوزه‌های علمیه در باغ موزه ملک برگزار شد.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با تأکید بر اهمیت حوزه به عنوان نهاد علم‌بنیان، اخلاق‌مدار و اجتماعی، بیان کرد: حوزه علمیه دارای یک سابقه طولانی و کهن است که در طول تاریخ توانسته است در خدمت علم، اندیشه و جامعه باشد. وی به زنجیره‌ای که حوزه‌های علمیه در ایران، عراق و کشورهای دیگر به وجود آورده‌اند اشاره کرد و اظهار داشت که این زنجیره همواره در راستای حفظ هویت علمی و دین‌مدار خود عمل کرده است.

آیت‌الله اعرافی ویژگی‌های اصلی حوزه‌های علمیه را به چهار دسته تقسیم کرد و گفت: نخستین ویژگی “دانش‌بنیانی” حوزه است. دوران‌هایی که دو نهاد حوزه و دانشگاه از یکدیگر تفکیک نشده بودند، همه شاخه‌های علمی و دانشی در حوزه رواج داشتند و این نشان‌دهنده غنای علمی حوزه‌های علمیه است.

وی افزود: ویژگی دومی که باید مورد توجه قرار گیرد، اخلاق و حکمت عملی است. به عقیده او، بزرگان دینی حوزه در طول تاریخ به دلیل توجه به سنت‌های معنوی و اخلاقی، توانسته‌اند برتری‌های زیادی نسبت به دیگران کسب کنند و این امر یکی از مهم‌ترین ارکان هویت حوزه به شمار می‌آید.

مدیر حوزه‌های علمیه همچنین به بعد مردمی حوزه اشاره کرد و گفت: حوزه از مردم برخاسته و با مردمی است. او تأکید کرد که آرمان‌های انسانی و الهی حوزه علمیه پیوند عمیق عالمان دین با مردم را حفظ کرده و خدمتگزاری به مردم، عنصر اساسی حوزه است.

آیت‌الله اعرافی در ادامه خاطرنشان کرد: سیاست‌ورزی درست و اندیشه‌ورزی صحیح به دور از افراط و تفریط، از دیگر ویژگی‌های بارز حوزه است و حوزه همواره به عنوان پرچم‌دار استقلال کشورهای اسلامی در برابر توطئه‌ها ایستاده است.

وی با اشاره به تاریخ این نهاد، تأکید کرد که حوزه همواره در کنار مردم بوده و در شرایط حساس تاریخی، مانند انقلاب اسلامی ایران، نقش بسزایی ایفا کرده است.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور به اهمیت تاریخچه تأسیس حوزه علمیه قم در قرن معاصر اشاره کرد و گفت: حوزه قم در روزگار سخت و دشواری شکل گرفت.

او ادامه داد که در اوایل قرن بیستم، وقتی که ایران تحت فشارهای داخلی و خارجی قرار داشت، آیت‌الله حائری یزدی با خردورزی خود اقدام به بازتاسیس یک نهاد بزرگ علمی کرد. این نکته بسیار مهم است که این نهاد در شرایط دشوار تاریخی شکل گرفت و این امر بیانگر عمق نگرش و هدف‌آفرینی بنیان‌گذاران آن است.

وی همچنین به این نکته پرداخت که در طول صد سال اخیر، حوزه علمیه قم به تولید اندیشه سیاسی متکی بر اسلام پرداخته و به عبارتی، اندیشه و گفتمان سیاسی را شکل داده است.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور تصریح کرد: پیشگام این اندیشه امام خمینی (ره) بوده و اگرچه شخصیت‌های بزرگی مانند آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله حائری نیز در این مسیر گام‌هایی برداشته‌اند، اما نقش اصلی در پیاده‌سازی این اندیشه را امام خمینی بر عهده داشتند.

آیت‌الله اعرافی همچنین بر این نکته تأکید کرد: نظریه و گفتمان انقلاب اسلامی از دل قم به وجود آمده و مبدا تحولات بزرگ تاریخی در منطقه و جهان شده است. او خاطرنشان کرد که علمای حوزه علمیه قم، مردم‌سالاری دینی را به عنوان یک الگوی جدید حکمرانی پیگیری کرده و توانسته‌اند دامنه علوم اسلامی را گسترش دهند و در عین حال عمق و ژرفای بیشتری به آن ببخشند.

گسترش دامنه علوم اسلامی متناسب با نیازهای جامعه

مدیر حوزه‌های علمیه هدف از برگزاری همایش بین المللی یکصدمین سالگشت بازتاسیس حوزه علمیه قم را نشان دادن تطورات علمی و گسترش و بسط دامنه علوم اسلامی دانست و افزود: در حال حاضر درخت‌واره دانشی حوزه با بیش از ۱۶ قلمرو دانشی و بیش از ۴۰۰ رشته گوناگون طراحی و در حال اجرا است. گسترش دامنه علوم اسلامی متناسب با نیازهای جامعه از ویژگی‌های دیگر حوزه در یکصد سال اخیر بوده است که از جمله آن می‌توان به فقه معاصر و ابواب مختلف آن و مباحث تطبیقی فقه، حقوق و فقه مقارن و علوم پیرامونی فقه اشاره کرد. همچنین در فلسفه به قلمروهای جدیدی راه یافته‌ایم. ارتباط فلسفه اسلامی با فلسفه‌های غربی از جمله این قلمروهای جدید است. در حوزه قرآن، تفسیر و علوم قرآنی نیز به شکل بی سابقه‌ای در دهه‌های اخیر مسیر تغییر و تحول و پیشرفت را طی کرده و تفسیر تطبیقی و همچنین تفسیر به زبان‌های مختلف مد نظر حوزه قرار گرفته است.

وی هدف از برگزاری همایش بین‌المللی یکصدمین سالگشت بازتاسیس حوزه علمیه قم را نشان دادن تطورات علمی و گسترش دامنه علوم اسلامی دانست و افزود: در حال حاضر، درخت‌واره دانشی در حوزه با طراحی بیش از ۱۶ قلمرو دانشی و بیش از ۴۰۰ رشته گوناگون در حال اجرا است.” این امر نشان‌دهنده توانمندی‌های علمی حوزه و آماده‌سازی آن برای پاسخگویی به نیازهای جدید جامعه است.

آیت‌الله اعرافی در ادامه به گسترش دامنه علوم اسلامی متناسب با نیازهای روز اشاره کرد و به ویژه به دو رویکرد مهم در حوزه فقه اشاره کرد: فقه معاصر و مباحث تطبیقی فقه، که از جمله ویژگی‌های جدید حوزه علمیه است. همچنین او به تحولات روزافزون در فلسفه اسلامی و ارتباط آن با فلسفه‌های غربی اشاره داشت.

مدیر حوزه‌های علمیه دقت داد که در عرصه تفسیر قرآن و علوم قرآنی نیز تحولات بی‌سابقه‌ای رخ داده و حوزه به رویه‌های نوین در تفسیر تطبیقی و همچنین تفسیر به زبان‌های مختلف توجه داشته است. وی ابراز خوشبینی کرد که این تحولات به رشد و توسعه علم در حوزه‌های علمیه کمک شایانی خواهد کرد.

همچنین، آیت‌الله اعرافی بر گسترش حوزه‌های علمیه خواهران، که به شکل قابل توجهی در حال رشد و گسترش هستند، تأکید کرد و گفت: برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی، درهای علوم اسلامی برای بانوان گشوده شده است. این فعالیت‌ها و پیشرفت‌ها نشان‌دهنده فرصتی بزرگ برای ایجاد پالایش و توسعه در ابعاد مختلف ایمانی و اخلاقی زنان در جامعه است.

مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد که در حال حاضر حدود ۵۰۰ مرکز علمی برای بانوان در کشور فعال هستند که این نشان‌دهنده تأثیر حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر است. این حوزه به ویژه در انتشار معارف اسلامی در سطح جهانی و در بیش از ۱۰۰ کشور به شکل قابل توجهی موفق عمل کرده و به ترویج اندیشه‌های اسلامی پرداخته است.

سخنرانی و پیام ۴ مرجع تقلید به همایش باز تأسیس حوزه‌های علمیه

وی در ادامه سخنان خود به دغدغه حوزه در ارتباط با دانشگاه اشاره کرد و افزود: حوزه از آغاز در زمینه ارتباط با دانشگاه دغدغه مند بود. از ابتدای تشکیل دانشگاه تهران زعمای حوزه تعامل با این نهاد را در دستور کار قرار دادند. حضور عالمانی مانند علامه طباطبایی و شهید مطهری و شهید مفتح و … نشان از این امر دارد.

آیت الله اعرافی خاطرنشان کرد: در سنت فکری قم اتکا بر مردم است و آنها پشتوانه‌های اصلی حوزه و نهاد علم دینی بوده‌اند که امام با اتکا بر همین نیروی بزرگ انقلاب را شکل داد.

وی ادامه داد: در بخش دستاورد حوزه بیش از ۳۰۰ محقق برای جمع آوری و آماده سازی آثار آیت الله حائری یزدی همکاری داشتند که تاکنون ۲۵ جلد از آثار علمی ایشان آماده شده و در روز همایش رونمایی می‌شود.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به برگزاری همایش در روز چهارaشنبه ۱۷ اردیبهشت، گفت: برای این همایش بزرگ علمی در انتظار صدور منشور و پیام مهم رهبری در ارتباط با عملکرد حوزه‌های علمیه هستیم. این همایش با حضور دو تن از مراجع عظام تقلید (آیت الله جوادی آملی و آیت الله سبحانی) و پیام مراجع بزرگوار آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله نوری همدانی و حضور میهمانان خارجی از کشورهای مختلف برگزار می‌شود.

آیت‌الله اعرافی در پایان سخنرانی خود به برگزاری همایش بین‌المللی یکصدمین سالگشت بازتاسیس حوزه علمیه قم پرداخت و گفت: ما در انتظار صدور منشور رهبر انقلاب در زمینه موضوعات حوزوی هستیم که همزمان با این همایش رونمایی خواهد شد. این منشور در امتداد منشور روحانیت امام خمینی (ره) قرار دارد و نقطه عطفی در تحولات مباحث حوزوی و دینی خواهد بود.

او به دغدغه‌های حوزه در ارتباط با دانشگاه نیز اشاره کرد و افزود که از آغاز تأسیس دانشگاه تهران، حوزه همواره به تعامل با این نهاد متعهد بوده و رویکرد مبتنی بر همکاری را دنبال کرده است. حضور عالمانی مانند علامه طباطبایی و شهید مطهری و شهید مفتح نمونه‌هایی از این تعامل هستند.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور در پایان افزود: باید نگاه به آینده داشته باشیم و به بررسی کاستی‌ها و نیازها بپردازیم.

آیت الله اعرافی از جامعه علمی و نخبگان خواست که نظرات و پیشنهادات خود را برای بهبود و پیشرفت حوزه علمیه ارائه دهند تا تحولات جدید و نیازهای گسترده جامعه به طور مؤثر مورد توجه قرار گیرد.